Op het einde van zijn leven blikt componist en pianist Franz Liszt (vertolkt door Warre Borgmans) terug en stelt teleurgesteld en enigszins verbitterd vast dat hij niet als een van de grootste componisten de geschiedenis zal in gaan. Liszt weet dat hij geen Bach, Beethoven en Mozart is, zelfs geen Chopin. Hij is “enkel Liszt”. Hij droomde echter wel van méér, namelijk het ontwikkelen van “nieuwe muziek”. Heeft hij het dan niet goed gedaan? Wat is er misgegaan? Een echt antwoord krijgt de toeschouwer (uiteraard) niet in “De Biecht van Liszt”, maar we krijgen wel een blik achter de componist, de pianist en de man die Liszt was.
Warre Borgmans kruipt hiervoor in “De Biecht van Liszt” in de huid van oude, zieke Franz Liszt, componist en pianist (1811-1886). De tekst, geschreven door Geert Vermeulen, die ook de regie verzorgde, is gebaseerd op brieven van Liszt, getuigenissen van zijn tijdgenoten en oude en nieuwe biografieën. Naast hem op het podium vertolkt Vitaly Pisarenko met een goddelijk pianospel verschillende muziekstukken van deze componist. Door deze wisselwerking tussen woord en muziek leert de toeschouwer zowel het persoonlijke als muzikale leven van Liszt (beter) kennen.
Alhoewel Franz Liszt als kind een gewone jongen wilde zijn, geen wonderkind, geen Mozart – hij wilde niet steeds op een podium staan maar gewoon kunnen spelen met zijn vriendjes –, toch wordt hij een rondreizende “popster avant la lettre”. De jonge pianovirtuoos was een tijd lang een “podiumbeest”, op zoek naar applaus en bewondering. Lisztomania (de term werd bedacht in 1844!!!) brak uit onder zijn fans, gekenmerkt door een intense hysterie, die we ook vandaag de dag nog kennen. Er bestond reeds een hele “merchandising” met snuifdozen met zijn afbeelding. Blijkbaar werden er toen ook al benefietconcerten gegeven. Ik legde tijdens de voorstelling dan ook een paar keer de link met de huidige muzieksterren.
Franz Liszt breekt uiteindelijk wel zelf bewust al zeer jong met het sterrendom; op zijn 35ste geeft hij zijn laatste concert, en kiest bewust om voltijds te componeren en later ook om subdiaken te worden.
In het stuk komen ook zijn bewogen relaties met vrouwen aan bod, Franz hield wel van geflirt en had daarnaast verschillende relaties. Hij had drie kinderen maar het stuk schenkt vooral aandacht aan de sterke haat-liefde relatie met zijn tweede dochter Cosima.
Daarnaast komen ook zijn relaties tot andere componisten en muzikanten, in het bijzonder Paganini, Richard Wagner (zijn latere schoonzoon) en verschillende schrijvers aan bod alsook zijn visie over het kunstenaarschap, de negentiende-eeuwse maatschappij.
Frustraties, onzekerheid, een onlesbare nood aan liefde, het geloof dat het elders beter is. En tegelijkertijd ook een tikkeltje hoogmoed wanneer hij spreekt over zijn eigen “goddelijkheid”, zijn grensoverschrijdend talent, …Een dergelijk getormenteerd man is ideaal voor een toneelstuk. Het is uiteraard dan ook niet bepaald een gemakkelijk, zeker niet een licht stuk.
Warre Borgmans, een zeer gewaardeerd rasacteur, die zowel op de bühne als voor televisie en film heeft gewerkt, vertolkt in deze voorstelling Franz Liszt. Hij levert een knap stukje acteerprestatie in deze anderhalf uur durende monoloog, waarin naast gesproken teksten (in Nederlands en Frans) ook zang was ingebouwd.
Niets afdoend aan het vakmanschap van Warre Borgmans, maar ik hoorde bij verschillende aanwezigen dat ze gekomen waren, aangetrokken door Warre, maar met Vitaly Pisarenko en zijn muziek buiten gingen… En inderdaad, de nog zeer jonge, getalenteerd pianist, uitgeroepen in 2008 tot de Eerste Prijswinnaar van het 8ste Internationaal Franz Liszt Pianoconcours in Utrecht, die mee het podium bemant, was meesterlijk. Hij voert live verschillende stukken van Liszt uit, die worden aangevuld met CD-muziek van Paganini, Chopin en Wagner.
Het is een bravourestuk om beiden hun ruimte te geven, te zorgen dat het pianospel niet enkel een muzikaal decor is, maar volwaardig deel uitmaakt van een dialoog. Af en toe is het jammer dat de muziek overvleugeld werden door de woorden, maar soms leidde het wachten op het laatste noten van een muziekstuk dan weer tot het vertragen van het tempo. Het is dansen op een slap koord, maar al met al was het een mooie prestatie.
Er zijn nog een aantal voorstellingen gepland van deze herneming van “De Biecht van Liszt” tot midden maart (zie hier) Wil men het leven en werk van deze componist/pianist (beter) leren kennen is deze voorstelling zeker een aanrader.
Daarnaast ontdekte ik deze tekst van Goethe, gezongen door Warre Borgmans, op muziek van Liszt, “Freudvoll und leidvoll S280”.
Freudvoll
Und leidvoll,
Gedankenvoll sein,
Langen
Und bangen
In schwebender Pein;
Himmelhoch jauchzend,
Zum Tode betrübt –
Glücklich allein
Ist die Seele, die liebt.
Johann Wolfgang von Goethe
(Erstdruck 1788)