Lieven Scheire staat voor de klas: "Als er iets is dat je aan jezelf zou kunnen veranderen, wat zou dat zijn?"
In deze aflevering van De klas geeft Lieven Scheire les over menselijke genetica. Hij begint de les met de vraag: "Als je iets aan jezelf zou kunnen veranderen, wat zou dat dan zijn?". Meteen worden de meest uiteenlopende aanpassingen zoals kleinere voeten, groter zijn, minder koppig, geen kippenborst, betere ogen en geen ADD geopperd.
Hierop introduceert Lieven het begrip DNA en alles wat daar in deze moderne tijden mogelijk mee is. De vraag is enkel hoe ver je met deze kennis kan gaan. Is het oké om een embryo zo maar aan te passen als er iets fout blijkt met het gen? Is het oké om abortus te plegen als blijkt dat het kind gehandicapt zal zijn? Is het oké om dieren te klonen? Deze moeilijke vragen schotelt Lieven vandaag voor aan de klas en het is niet altijd zo gemakkelijk om daar een antwoord op te vinden.
"Dat vreselijke beginuur: 8u30! Waar slaat het op?"
Hoewel hij gepassioneerd is door wetenschap, zat Lieven zelf niet graag in de les:
Een hele dag luisteren naar de ene na de andere die dingen uitleggen in eenrichtingsverkeer, verschrikkelijk. En dan dat vreselijke beginuur: 8u30! Waar slaat het op?
Behalve het vroege beginuur, had Lieven het ook niet erg begrepen op de stoelen waar hij een hele dag zijn broek aan moest slijten:
Je kent dat wel: een harde, houten stoel in een hoek van 90°. Het bloed van je benen wordt afgekneld. Ik zat altijd onderuitgezakt.
Zetels en poefen
Omdat hij de leerlingen van De klas een aangenamer verblijf in zijn les wil geven, heeft Lieven voor zetels en poefen gezorgd. Zo kunnen ze heerlijk onderuitgezakt luisteren naar wat Lieven te vertellen heeft over de menselijke genetica. Hoewel het zware materie is en de stoelen heerlijk zacht zitten, dommelen de leerlingen niet in. Want de les is allesbehalve slaapverwekkend!
DNA-test
Aan de hand van een simpel testje toont Lieven de klas hoe ze DNA kunnen afnemen:
- Schraap je tanden langs je wang
- Spoel je mond met zout water
- Voeg afwasmiddel aan het zoutwater toe
- Voeg twee druppeltjes kleurstof aan 100ml alcohol toe
- Giet dit zachtjes bij de rest van het mengsel
- Nu komt je speeksel boven drijven en daarin zit je DNA
Toekomst laten voorspellen of niet?
Wetenschappers kunnen je DNA lezen en zo bijvoorbeeld voorspellen of je een bepaalde ziekte zal krijgen. Wanneer Lieven de leerlingen vraagt of ze dit zouden willen weten, zijn de meningen verdeeld. Sommigen zouden het niet willen weten:
Ik wil niet weten hoe het leven zal lopen. Dat is het lot tarten.
Anderen zouden het dan weer wel willen weten:
Als je weet dat je een ongeneeselijke ziekte zal krijgen, kan je je er beter op voorbereiden en harder genieten van het leven nu het nog kan.
Zwangerschap afbreken?
Je kan niet enkel je eigen DNA laten lezen, maar ook dat van je ongeboren kind tijdens de zwangerschap. Zo zijn er testen om na te gaan of je kind het syndroom van down heeft en daarbij heb je de mogelijkheid om de zwangerschap nog af te breken. Ook hier zijn de meningen verdeeld:
Je neemt iemand anders zijn leven af. Dat doe je niet.
Ik snap het wel. Soms kunnen de ouders het bijvoorbeeld financieel niet aan.
De vooruitgang van de wetenschap: goed of slecht?
Een andere mogelijkheid is om bij een zieke embryo het slechte gen eruit te halen en het te vervangen door een nieuw, gezond stukje. Op zich is dit geen slechte zaak, maar de leerlingen hebben er toch hun vragen bij:
Ik vraag me dan af waar de grenzen liggen? Zo kan je aan je kind gaan knutselen tot je het perfecte kind hebt!
Lieven beaamt dit:
Het probleem is dat de wetenschap sneller evolueert dan de wetgeving. Wetenschappers vragen echt om een wetgeving te maken net om misbruik te voorkomen.
Niemand is perfect
De meeste leerlingen geven aan dat perfect eigenlijk niet bestaat en dat dat ook niet erg is:
Je kan niet zeggen: dat is normaal en dat is abnormaal. Normaal zijn bestaat niet.
Ik ben ook niet perfect. Ik ben echt raar en toch zijn mijn ouders ook gelukkig met mij!
Moest mijn zus geen autisme hebben, zou ik niet zijn wie ik nu ben en zij niet zijn wie zij nu is. Ik zou voor geen geld van de wereld willen dat mijn zus anders was. Ze is fantastisch hoe ze is.
Lieven sluit de les dan ook af met dit wijze besluit:
Moeten we alles wat we kunnen doen ook echt doen? Waarschijnlijk niet.
De klas, dinsdag 14 februari om 20.40 uur op Eén
De klas op VIAA
De VRT werkt voor De klas ook samen met het VIAA, het Vlaams Instituut voor Archivering. De komende weken publiceert VIAA elke woensdag de afgelopen aflevering van De klas op Het Archief voor Onderwijs, een online platform exclusief toegankelijk voor leerkrachten. Leerkrachten vinden er een schat aan beeld en geluid om te gebruiken in hun les: https://onderwijs.hetarchief.be/.