“Ik noem mezelf liever een seculiere humanist dan een atheïst"
In Wanderlust ontmoet de Pools-Vlaamse filosofe Alicja Gescinska nationale en internationale persoonlijkheden met diverse filosofische en religieuze achtergronden. Alicja praat met filosofen, kunstenaars, schrijvers en wetenschappers, en laat zich door hen inspireren.
In de vierde aflevering gaat Alicja op bezoek bij Raymond Tallis, neurowetenschapper, geriater en filosoof. Tallis is een gewaardeerd arts, overtuigd humanist en vooral een minzame man met een relativerende kijk op het leven en ouder worden.
AFLEVERING 4 : Neurowetenschapper en filosoof Raymond Tallis – zondag 25 september
Als geen ander is Ray Tallis (69 jaar) gefascineerd door het belangrijkste orgaan van de mens: zijn hersenen en bij uitbreiding de menselijke natuur in zijn geheel. Maar hij was ook geriater en moest vaak beslissingen nemen die onomkeerbaar zijn. Een verantwoordelijkheid die zwaar doorweegt. Deze job maakte van hem een pleitbezorger van het recht op waardig sterven.
“Ik was me wel bewust van het vermogen om belangrijke vergissingen te maken. Ik veronderstel dat God ook belangrijke vergissingen heeft gemaakt, maar ik heb me nooit erg als een soort God gevoeld. Wat me erg trof, is dat Milan Kundera het heeft over ‘de ondraaglijke lichtheid van het bestaan’. Weinig schrijvers spreken over de ondraaglijke zwaarte van verantwoordelijkheid.”
Poëzie schreef hij al toen zijn kinderen nog in de wieg lagen. Maar na zijn emeritaat, zo’n 10 jaar geleden, maakte hij van schrijven een voltijdse bezigheid. Hij heeft een twintigtal boeken op zijn naam staan over kunst, cultuur, het brein en de natuur. Op dit ogenblik werkt hij aan zijn magnum opus, een boek over de tijd.
Tallis ziet momenteel een heropleving van religies en denkt ook dat mensen altijd nood zullen blijven hebben aan iets dat groter is dan zijzelf, aan een groter doel in het leven. Zelf gelooft hij niet in God en hij noemt zichzelf een seculiere humanist.
“Ik noem mezelf liever een seculiere humanist dan een atheïst, want als je zegt dat je een atheïst bent definieer jezelf door wat je niet bent, alsof ik een “niet-ist “ ben. Ik denk niet dat mijn wereldbeeld helemaal bepaald is door mijn ongeloof in het bestaan van God. Dat zou een te beperkte omschrijving van mijn wereldbeeld zijn”.
Of er iets is na de dood weet hij niet met zekerheid. Hij ontkent het ook niet, maar hij zet de deur op een kier.
“Er zijn veel redenen om aan te nemen dat het einde van mijn lichaam niet noodzakelijk het einde van mijn ik zal zijn. Het feit alleen al dat we zo verschillend zijn van andere zaken en wezens op deze planeet, maakt het mogelijk dat we een andere bestemming zouden kunnen hebben.”
Alicja zoekt hem op in zijn huis met zicht op de’ Happy Valley ‘ in Bramhall, Stockport , niet ver van Manchester. Samen sporen ze naar London voor een bezoek aan The Athenaeum Club waar hij lid van is. Deze gentleman’s club in de Pall Mall, telde ook Darwin en Dickens onder haar trouwe leden.
De volgende afleveringen
Laurence Freeman (2.10) studeerde in Oxford en was actief bij Verenigde Naties, in de bankensector en als journalist. Daarna werd hij monnik in de orde van Benedictus. Hij is een wereldautoriteit voor christelijke meditatie en is ook actief betrokken in de contemplatieve ontmoetingen met andere religies.
De Amerikaans-Irakese documentairemaakster en journalist Anisa Mehdi (9.10) groeide op in New York in een milieu met zowel islamitische als christelijke en joodse invloeden. Ze is vooral bezig met interreligieuze dialoog tussen christenen en moslims.
Krzysztof Zanussi, de gelauwerde Poolse grootmeester van het witte doek, is een rooms-katholieke gelovige man. Hij heeft het over de betekenis en kracht van de verbeelding.
Lydia Chagoll is 85, maar nog altijd actief als cineaste en schrijfster. Het professioneel dansen heeft ze al jaren geleden achter zich moeten laten, maar het volledig loslaten, dat kan ze niet. Als dochter van joodse ouders moest ze op negenjarige leeftijd met haar gezin op de vlucht voor de nazi’s. Drie jaar lang overleefde ze verschillende ‘jappenkampen’. Die indrukwekkende periode in haar leven ligt mee aan de basis voor haar latere strijdende creativiteit en sociaal engagement.
Lieve Joris ging naar een katholieke kostschool en studeerde psychologie in Leuven. Ze is journalist en schrijfster. Ze heeft veel gereisd en schreef over haar reizen vanuit een persoonlijke invalshoek. Ze is niet gelovig maar heeft veel respect voor mensen die wel geloven.
Alicja
Alicja Gescinska (34 jaar) verhuisde als zevenjarig meisje met haar ouders van Polen naar België, op zoek naar een betere toekomst in het 'vrije Westen'. Ze is doctor in de filosofie en raakte in 2012 bekend bij een breder publiek met haar boek De verovering van de vrijheid, een filosofisch pleidooi voor meer positieve vrijheid. Sindsdien heeft ze naam gemaakt als een van de belangrijkste jonge intellectuelen in Vlaanderen en Nederland. Ze schrijft geregeld columns, opiniestukken en essays voor verschillende kranten en tijdschriften. In februari kwam haar debuutroman Een soort van liefde uit. De afgelopen drie jaar woonde ze met haar gezin in de Verenigde Staten en werkte ze als docente politieke wetenschappen aan Amherst College.
Alicja Gescinska verliet de academische wereld om voor Canvas deze televisiereeks te maken: “Het voelt voor mij aan als een heel natuurlijke voortzetting van wat ik als filosoof de afgelopen jaren altijd heb gedaan: lezen, denken en een dialoog met anderen aangaan om zo mijn medemens en de wereld beter te leren kennen. Het is verfrissend om mijn studiekamer te kunnen verlaten en buitengewoon inspirerende en intelligente mensen te mogen ontmoeten.”
Online
Eerder deze zomer lanceerde Canvas ook canvas.be/wereldbeeld: een online platform rond filosofie, zingeving en levensbeschouwing. Je vindt er onder meer een voorstelling van de erkende levensbeschouwingen, grote levensvragen die beantwoord worden door mensen met verschillende levensbeschouwelijke achtergrond, reportages over rituelen, enz. Het platform verzamelt ook alle programma’s op VRT radio en tv rond zingeving en levensbeschouwing. Ze kunnen er online worden (her)bekeken of – beluisterd. Ook Wanderlust krijgt er zijn plaats, met extra informatie en duiding over de centrale gasten. De onlineredactie werkt voor het platform nauw samen met de diverse levensbeschouwingen.